Minitelescoop ontdekt twee gekke planeten

Een minitelescoop heeft onlangs twee nieuwe planeten ontdekt. Heel bijzondere planeten, want de ene ligt heel dicht bij de zon en is dus enorm heet. Het is er maar liefst 2.200 graden Celsius. De andere planeet is niet zo warm, maar heeft dan weer een hele heldere moederster. Die is van op de aarde zichtbaar met een verrekijker. Zo'n moederster zorgt er ook voor dat er water en leven mogelijk is op een planeet.

Dat het opsporen van planeten bij andere sterren geen kolossale telescoop vereist, bewijst de ontdekking van een exoplaneet met de KELT North-telescoop in het zuiden van de Amerikaanse staat Arizona. De lens van deze telescoop is niet groter dan die van een wat duurdere digitale camera. De afkorting KELT staat dan ook voor 'Kilodegree Extremely Little Telescope', wat zoveel betekent als 'minuscule telescoop'. Met deze 'mini-telescoop' is een Jupiter-achtige planeet ontdekt die om de heldere ster HD 42176 in het sterrenbeeld Voerman wentelt. De exoplaneet heeft de aanduiding Kelt-2Ab gekregen.

Een tweede bijzondere ontdekking van de KELT-telescoop is die van een opgezwollen bruine dwerg - een 'mislukte' ster - die niet veel groter is dan de planeet Jupiter, maar ongeveer 27 keer zo zwaar. Dit object, KELT-1b, draait in een zeer krappe baan om een ster in het sterrenbeeld Andromeda. Zijn omlooptijd bedraagt nauwelijks 29 uur.

Dat de beide objecten niet eerder zijn opgespoord, heeft er vooral mee te maken dat andere (grotere) telescopen ontworpen zijn om naar lichtzwakke sterren te kijken. De KELT-telescopen - er staat er ook een in Zuid-Afrika - houden juist sterren in de gaten die te fel stralen voor grote telescopen. De KELT-onderzoekers nemen deze sterren frequent waar en proberen op die manier regelmatige helderheidsvariaties te ontdekken. Zo'n 'helderheidsdipje' treedt op als er vanaf de aarde gezien een planeet of bruine dwerg voor de heldere ster langs beweegt.

KELT-1b is een massieve planeet die zeer heet en zeer dicht is. Ze bestaat vermoedelijk uit metallisch waterstof en is iets groter dan Jupiter, maar ze heeft wel een massa die 27 keer hoger ligt dan die van Jupiter. Deze planeten heten 'Hete Jupiters' omdat ze gasachtige planeten zijn die op een zeer korte afstand rond de ster draaien.

KELT-1b bevindt zich zo dicht bij de ster dat het in minder dan 29 uren een baan rond de ster heeft voltooid. De geschatte oppervlaktetemperatuur ligt rond de 2.200 graden Celsius. De planeet krijgt daardoor een radiatie van 6.000 keer die van de zon op de Aarde.

"Dit geeft een geheel nieuwe betekenis aan het woord 'vreemd'", aldus doctoraatsstudent Thomas Beatty van de Ohio State University in Columbus aan Mashable. KELT-1b ligt op zo'n 825 lichtjaren in de Andromeda-constellatie. "Dit object zou je nooit zo dicht bij zijn moederster verwachten. KELT-1 is groot genoeg om getijden te veroorzaken op zijn moederster en er invloed op uit te oefenen. Ze heeft zelfs de moederster in haar macht. Planeet en moederster wentelen zich aan hetzelfde tempo."

De andere planeet die is ontdekt draagt de naam KELT-2ab en is ongeveer 360 lichtjaren van ons verwijderd. Deze planeet is 30 procent groter dan Jupiter en heeft 50 keer meer massa.

De ster waar deze planeet omheen draait is zo fel dat deze met een verrekijker kan worden bekeken. In feite is de helderheid van de ster zo hoog dat onderzoekers in november direct onderzoek doen naar de atmosfeer van deze planeet. De onderzoekers bestuderen dan het licht van de ster dat door de atmosfeer heen schijnt. In november beweegt de ster zich weer in het beeldveld van KELT.

Astronomen hebben de KELT telescoop gebruikt om grote planeten te vinden rond heldere sterren met behulp van de overgangsmethode. Dit betekent dat gekeken wordt naar een dip in het sterlicht, en deze dip kan mogelijk zijn veroorzaakt door een planeet die voor de ster langs beweegt en daarmee een deel van het licht tegenhoudt.

KELT bestaat uit twee eenheden: noord en zuid. Ze monitoren niet een bepaalde groep sterren, zoals Kepler doet, maar kijken naar miljoen sterren in een lagere resolutie. KELT noord scant vanuit Arizona de sterrenhemel van het noordelijk halfrond terwijl KELT zuid de zuidelijke sterrenhemel scant vanuit Cape Town in Zuid-Afrika.

Aanvullende observaties met andere grondinstrumenten zijn inmiddels gepland, maar ook ruimteobservaties met bijvoorbeeld de Hubble ruimtetelescoop en de Spitzer telescoop staan op de planning. Onderzoekers willen namelijk graag weten wat er allemaal gebeurt in de atmosfeer van deze planeten. Individuele Hete Jupiters zijn nog steeds interessante onderzoeksobjecten omdat nog steeds niet bekend is water er allemaal gebeurt binnenin zo’n planeet.